فناوری خورشیدی از تولید تا مصرف-۶
جبران خاموشی تابستانها با فناوری خورشیدی، گرفتار خودتحریمی هستیم
به گزارش مداربسته اعضای انجمن انرژیهای تجدیدپذیر معتقدند كه ایران ۵برابر آلمان پتانسیل استفاده از انرژی خورشیدی دارد و این فناوری می تواند به كمك خاموشی بیاید اما چالشهایی مانند خودتحریمی وجود دارد.
خبرگزاری مهر - گروه دانش و فناوری، میترا سعیدی كیا: انرژی خورشیدی منحصر به فردترین منبع انرژی تجدید پذیر در جهان است و منبع اصلی تمامی انرژی های موجود در زمین به شمار می آید. این انرژی به صورت مستقیم و غیرمستقیم می تواند به اشكال دیگر انرژی تبدیل گردد. با عنایت به محدود بودن منابع سوخت های فسیلی و مشكلات ناشی از احتراق این سوخت ها مانند آلودگی روز افزون هوا، استفاده از فناوریهای خورشیدی مورد توجه خیلی از كشورها قرار گرفته و هم اكنون كشورهای زیادی وجود دارند كه به دنبال استفاده از نور خورشید برای تامین انرژی خود هستند.
در همین راستا در صدد بر آمدیم تا میزبان محمدحسن غفوری، سید محمد جواد موسوی و بهنام تركاشوند از اعضای هیئت مدیره انجمن انرژی های تجدید پذیر ایران وابسته به اتاق بازرگانی در خبرگزاری مهر باشیم تا مبحث انرژی خورشیدی در ایران را مورد بررسی قرار دهیم.
بررسی پتانسیل ایران در زمینه استفاده از انرژی خورشیدی، اشتغالزایی ناشی از توسعه انرژی خورشیدی، بررسی چالشهای استفاده از انرژی های تجدید پذیر خصوصا انرژی خورشیدی و... همچون موضوعات مطرح شده در این جلسه بود كه مجموع این گفتگو در دو قسمت منتشر می شود.
مشروح قسمت اول این نشست به شرح زیر است؛
* به قول خیلی از متخصصان، ایران از وضعیت خوبی در زمینه تابش خورشید برخوردار می باشد و كشور ما ظرفیت بالایی برای بهره برداری از این انرژی دارد از این رو می خواهیم در مورد پتانسیل ما جهت استفاده از این انرژی خدادادی در مقایسه با سایر كشورهای دارنده این فناوری توضیحاتی عرضه دهید.
غفوری: تابش خورشیدی در بیشتر مناطق ایران حدود دو برابر كشوری مانند آلمان است. بیشترین تابش خورشید در كشور آلمان در جنوب آن است كه برابر ۱۱۰۰ كیلووات ساعت بر متر مربع است. در حالیكه كمترین تابش در ایران در استان های شمالی گیلان و مازندران است كه از بیشترین تابش آلمان بیشتر است.
تركاشوند: نه تنها تابش در ایران دو برابر آلمان است، بلكه مساحت كشور ایران حدود چهار برابر مساحت كشور آلمان است. كشور ایران دارای دشت های وسیع و مناسب برای راه اندازی نیروگاه های خورشیدی است؛ براحتی می توان گفت اغلب نقاط ایران ظرفیت استفاده از انرژی خورشیدی را دارد؛ حتی در مناطقی كه كشاورزی و آب وجود نداشته باشد استفاده از این ظرفیت موثر است.
موسوی: در آلمان تابحال حدود ۴۰ هزار مگاوات سیستم های خورشیدی كوچك و بزرگ راه اندازی شده است. تعداد سیستم های نصب شده به نزدیك ۲ میلیون سیستم می رسد. تصور كنید كه این تولید پراكنده چه تحركی در بخش خصوصی این كشور بوجود آورده است. از طرفی آلمان برنامه دارد تا سال ۲۰۳۰، ۶۵ درصد از برق مصرفی خویش را از انرژی های تجدیدپذیر تأمین كند.
*چه كشورهای دیگری هستند كه ظرفیت خوبی جهت استفاده از انرژی های خورشیدی دارند و تا كنون به چه میزان از بهره برداری در این زمینه دست یافته اند؟
موسوی: در انگلستان ۱۲ هزار مگاوات ظرفیت خورشیدی نصب شده است. در كشورهای امریكای جنوبی هم شاهد رشد زیادی هستیم. كشور شیلی تابحال بیشتر از ۲ هزار مگاوات ظرفیت خورشیدی نصب كرده است. در برزیل ۱۶۰۰ مگاوات خورشیدی و ۱۲ هزار مگاوات ظرفیت بادی نصب شده است. در كشور هند، ۳۴ هزار مگاوات ظرفیت بادی و ۲۱ هزار مگاوات ظرفیت خورشیدی نصب شده است.
كشور همسایه تركیه تابحال ۱۲۵۰۰ مگاوات ظرفیت تجدیدپذیر بدون در نظر گرفتن برق آبی راه اندازی كرده است و در پاكستان تابحال ۱۸۴۵ مگاوات مجموع ظرفیت خورشیدی و بادی نصب شده است.
*در سال جاری در تابستان قطعی های برق داشتیم آیا می توان برای حل این مسئله، از انرژی های خورشیدی استفاده كرد؟ آیا انرژی خورشیدی می تواند به تامین برق در تابستان برای كاهش خاموشی ها كمك كند؟
تركاشوند: ما تابحال ۵ نیروگاه خورشیدی در استان همدان راه اندازی كرده ایم كه ظرفیت مجموع آنها به ۴۰ مگاوات می رسد. همانطور كه می دانید بیشترین تابش خورشید و در نتیجه بیشترین تولید برق این نیروگاه ها در تابستان و در زمان پیك برق در روز، یعنی از ساعت ۱۲ الی ۱۵ بوده است. برق خورشیدی كمك زیادی به تامین برق در تابستان در این منطقه كرد.
غفوری: درباره انرژی بادی در ایران نكته بسیار جالب این است كه انرژی بادی ایران چه در شرق كشور كه معروف به بادهای ۱۲۰ روزه سیستان است و چه در منطقه گیلان و منجیل و دشت قزوین، همگی از حدود خردادماه شروع می شود و اوج می گیرد و در كل تابستان بیشترین وزش باد را داریم. اگر منحنی تولید برق در نیروگاه های بادی قزوین و هم شرق كشور كه انجمن تهیه كرده را مشاهده كنید، متوجه می شوید كه بیشترین تولید برق بادی در تابستان و مطابق با پیك مصرف برق در كشور بوده است. جالب است كه این تولید برق از پس از ظهرها شروع می شود و تا نیمه شب ادامه می یابد، یعنی می توان اظهار داشت كه برق بادی، پیك دوم مصرف را در كشور پوشش می دهد.
تركاشوند: باید دقت نماییم كه در اوج گرمای تابستان، راندمان توربین های گازی در نیروگاه های حرارتی بدلیل گرمای هوا كم می شود. نكته دیگر اینكه ما نیروگاه های گازی نصب می نماییم بدلیل اینكه در ساعاتی از سال از پیك مصرف عبور نماییم كه مطمئنا روش درستی نیست.
غفوری: انجمن انرژی های تجدیدپذیر طرحی عرضه كرده است با نام« ۹۸-۱۰۰۰». این نام به این معناست كه تا تابستان ۹۸، مجموع هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر به مدار بیاید. ظرفیت نصب شده فعلی تجدیدپذیر در كشور برابر ۶۷۰ مگاوات است. این هدف گذاری البته با برنامه و درخواست هایی همراه می باشد، همچون عدم تاخیر در پرداخت بهای برق نیروگاه ها، براوردن شرایط اقتصادی مورد نیاز برای سرمایه گذاری مانند نرخ های خرید برق مناسب، تعدیل منطقی، پیشگیری از بروكراسی ها و...
كل كسری برق در تابستان سال ۹۷ برابر چهار هزار مگاوات بوده است كه ۷۰۰ مگاوات آن توسط نیروگاه های تجدیدپذیر شركت های زیر نظر انجمن تجدیدپذیر تامین شد موسوی: كل كسری برق در تابستان سال ۹۷ برابر چهار هزار مگاوات بوده است كه ۷۰۰ مگاوات آن توسط نیروگاه های تجدیدپذیر شركت های زیر نظر انجمن تجدیدپذیر تامین شد. این میزان برابر با ۲۰ درصد از كسری برق كه سبب خاموشی ها بوده است، می شود.
* یكی از مزایایی كه برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر به آن اشاره می شود، تولید اشتغال است. انرژی های تجدیدپذیر در چه مراحلی اشتغال تولید می كنند؟
غفوری: اشتغال انرژی های تجدیدپذیر از فرایند مكان یابی، مطالعات فنی، مالی و اقتصادی آغاز می شود؛ مطالعات زمین، مطالعات شبكه، مطالعات خاك و...
این مرحله را مهندسین مكانیك، سیویل، متخصصین جی آی اس و زمین شناسی و... انجام می دهند. شركت های مشاور مهندسی و مالی در این مرحله قرار دارند. این مرحله می تواند از ۶ ماه تا یكسال به طول بینجامد.
سپس در مرحله راه اندازی نیروگاه، پروسه حمل و نقل تجهیزات، عملیات تسطیح، رمینگ، كانال های برق، ساختمان پست، نصب سازه ها، نصب پنل ها و اینورترها، برق كشی، و... همه از نیروی كار استفاده می شود. این مرحله حدود ۶ ماه به طول می انجامد. در این مرحله بیشتر از تكنسین ها و كارگران استفاده می شود. بعد از آخر دوره ساخت هم مرحله بهره برداری قرار دارد كه حداقل ۲۰ سال زمان می برد. در این مرحله تكنسین های نیروگاه و نگهبان ها در نیروگاه ها كار می كنند و البته پرسنل اداری برای حسابداری، صدور صورتحسابها و دریافت بهای برق و...
به اضافه اشتغالی كه در تولید تجهیزات نیروگاه از پنل خورشیدی و اینورتر گرفته تا كابل و سازه و ترانس و... تولید می شود.
*پس به صورت حتم می توان اظهار داشت كه استفاده از انرژی خورشیدی در كشورمان اشتغالزایی خوبی را به ارمغان می آورد. وضعیت اشتغالزایی از این طریق در كشورهای دارای این تكنولوژی چگونه بوده است؟
موسوی: در كشور چین نزدیك به ۴ میلیون نفر در حوزه انرژی های تجدیدپذیر مشغول به كار هستند. در كشور آلمان حدود ۳۳۰ هزار نفر در حوزه تجدیدپذیر اشتغال پیدا كردند. با عنایت به اینكه می دانیم آلمان یك كشور پیشرفته در زمینه خودرو به حساب می آید و كل شاغلین این بخش ۸۰۰ هزار نفر هستند، ازاین رو عدد ۳۳۰ هزار نفر شغل در تجدیدپذیر، عدد بسیار بزرگی است. در كشور برزیل نزدیك به ۹۰۰ هزار نفر در حوزه انرژی های تجدیدپذیر مشغول به كار هستند. در هندوستان هم كه اخیرا به این مورد دست پیدا كرده اند، در سه سال اخیر توانسته ۴۳۰ هزار نفر را مشغول به كار كند.
*میزان اشتغالزایی در ایران به واسطه انرژی های تجدیدپذیر چقدر است؟
در حال حاضر حدود ۲۰ هزار نفر در حوزه انرژی های تجدیدپذیر مشغول به كار هستند؛ تعداد ۲۰۰ شركت فعال در زمینه انرژی های تجدیدپذیر بصورت مستقیم و تعداد بیشتری بصورت غیر مستقیم فعال هستندموسوی: هم اكنون حدود ۲۰ هزار نفر در حوزه انرژی های تجدیدپذیر مشغول به كار هستند؛ تعداد ۲۰۰ شركت فعال در زمینه انرژی های تجدیدپذیر بصورت مستقیم و تعداد بیشتری بصورت غیر مستقیم فعال می باشند كه انجمن در حال ساماندهی این شركتها است. بعضی از شركت ها نقش مشاوره ای دارند، برخی پیمانكار یا تامین كننده تجهیزات هستند و برخی شركت های سازنده نیروگاه و بهره بردار هستند. همینطور چندین شركت تولید كننده تجهیزات انرژی های تجدیدپذیر هم در كشور وجود دارند.
*در این پروسه چقدر از فارغ التحصیلان دانشگاههای خودمان و در چه رشته هایی استفاده شده است؟
موسوی: بیشتر افرادی كه در پروسه راه اندازی نیروگاههای خورشیدی به كار گرفته می شوند از فارغ التحصیلان كشور در حوزه های مهندسی، برق، عمران، مكانیك هستند و همینطور حوزه های حسابداری، مالی، مدیریتی و...
برای هر نیروگاه چندین موقعیت مكانی توسط متخصصین بررسی می شود و گاه نیاز به آزمایشگاههای تست خاك هم وجود دارد كه تكنسین ها این كار را انجام می دهند. در پروسه راه اندازی نیروگاهها و سامانه های خورشیدی اشتغال مستقیم و غیر مستقیم وجود دارد.
غفوری: درباره توانایی انرژی های تجدیدپذیر در تولید اشتغال باید اظهار داشت كه این مورد متاسفانه هنوز از دید دولت و سازمان برنامه و بودجه كشور پنهان مانده است. انرژی های تجدیدپذیر امروزه در جهان بعنوان موتور اشتغال و توسعه شناخته می شوند و یك فرصت برای دولتها هستند. انرژی های تجدیدپذیر از معدود زمینه هایی است كه می تواند در تمام نقاط ایران و نه فقط در كلان شهرها، سبب تولید توسعه شود، چونكه خورشید نه فقط بر سر تهران و كلان شهرها، بلكه بر سراسر ایران می تابد، چه منطقه برخوردار باشد چه محروم. خیلی عجیب است كه با عنایت به بحران اشتغال در كشور و معضلات آن، دولت و سازمان برنامه هنوز به این پتانسیل پی نبرده اند و تلاش نمی كنند با تمام توان از آن استفاده كنند. برای مثال انرژی های تجدیدپذیر سهمی از تبصره ۱۸ قانون سالانه بودجه ندارند. این تبصره مستقیما به مبحث اشتغال می پردازد.
موسوی: اشتغال در انرژی های تجدیدپذیر بسیار اهمیت دارد ضمن این كه كالای استراتژیك برق تولید می شود، از طرفی اشتغال برای فارغ التحصیلان دانشگاه ها، تكنسین ها و كارگران در مناطق محروم بوجود می آورد و این یكی از بحث های مهم ما به حساب می آید.
*چرا مبحث اشتغال تجدیدپذیرها یا كلا توسعه تجدیدپذیر تابحال مورد توجه دولت نبوده است؟ آیا به صرفه نبودن و داشتن دیدگاه غلط به این مورد مشكل بوجود آورده یا مشكل از توانمندی متخصصان داخلی است؟
غفوری: یكی از علل عدم توجه دولت به مبحث انرژی های تجدیدپذیر تصور آن است كه انرژی های تجدیدپذیر گران هستند. دولت، برق تجدیدپذیر با قیمت متوسط ۴۰۰ تومان بر كیلووات ساعت می خرد. در حالیكه طبق محاسباتی كه در انجمن انجام شده است، قیمت تمام شده یك كیلووات ساعت برق نیروگاه های فسیلی در ایران، بالای ۷۰۰ تومان است. ولی بدلیل اینكه گاز بصورت حدودا مجانی به نیروگاه ها داده می شود، و سپس یكبار دیگر هم در خروجی نیروگاه ها، به برق یارانه داده می شود، برق با قیمت بسیار ارزان به دست مصرف كننده و به دست مسئولین می رسد و تصور می كنند كه قیمت برق واقعا ۷۰ تومان تمام می شود.
میزان یارانه انرژی كه كشور ایران تخصیص می دهد بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی در جهان رتبه اول و برابر با ۴۵ میلیارد دلار است. این رقم برابر بودجه عمومی كشور امسال است. كشورهای جهان همه در یك دوران گذار، به سمت كاهش یارانه های انرژی پیش رفته اند و الان سال هاست كه سیاست یارانه انرژی یعنی یارانه به مصرف انرژی بعنوان یك سیاست مخرب اقتصادی شناخته می شود.
*توسعه فناوریهای تجدیدپذیر كه سهم عمده آنرا فناوری خورشیدی بر عهده دارد، چقدر می تواند در توسعه مناطق محروم و روستایی كمك نماید و چگونه؟
موسوی: اگر به مبحث اشتغال تجدیدپذیرها در مناطق محروم توجه گردد، برای مثال اشتغال تجدیدپذیرها در استان سیستان و بلوچستان یا در استان كرمان، انرژی های تجدیدپذیر پتانسیل فراوانی برای توسعه این مناطق دارند. درخواست ما از دولت و از نمایندگان مجلس این است كه به انرژی های تجدیدپذیر بعنوان یك فرصت بسیار مناسب برای توسعه مناطق محروم كشور توجه نمایند و این فرصت را از دست ندهند. استانی مانند استان سیستان و بلوچستان، دارای پتانسیل فراوان انرژی بادی و خورشیدی است. چرا ما نباید این پتانسیل را به برق تبدیل نماییم و در كنار آن، سبب تولید توسعه و اشتغال شویم. استان سیستان و بلوچستان می تواند به قطب تولید برق تجدیدپذیر و هاب صادراتی برق تجدیدپذیر كشور تبدیل گردد.
تركاشوند: همه ۵ نیروگاه راه اندازی شده شركت ما در استان همدان در مناطق روستایی و محروم بوده است و توانستیم در مرحله راه اندازی و بهره برداری از نیروهای بومی كمك بگیریم و به نوبه خودمان باعث تولید اشتغال شویم. اغلب نیروگاه های تجدیدپذیر كشور، چه بادی و چه خورشیدی در مناطق روستایی و محروم راه اندازی شده اند.
برنامه ما راه اندازی ۱۲۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی بود كه بعد از راه اندازی ۵ نیروگاه، البته متوقف گردید.
*چرا متوقف شد؟ در راه توسعه انرژی های تجدیدپذیر حتما چالش هایی هم وجود دارد. این چالش ها چه بوده اند؟
تركاشوند: چالش اصلی ما مشكل پرداخت صورت حساب های تولید برق نیروگاه ها است. متأسفانه مسیر بودجه انرژی های تجدیدپذیر دارای فراز و نشیب زیادی است. این مسیر از وزارت نیرو شروع می شود، به هدفمندی یارانه ها می رسد و در نهایت سازمان برنامه و خزانه تا در نهایت به وزارت نیرو و ساتبا می رسد كه صورتحساب ها پرداخت گردد. در سال گذشته، پرداختها ۶ ماه تاخیر داشتند؛ امسال هم نزدیك به شش ماه است كه تاخیر داریم. با این روش سرمایه گذار چگونه باید سرمایه ای كه گذاشته را بازگرداند.
در سال ۹۶، ۴۰۰ میلیارد تومان از این بودجه توسط سازمان برنامه پرداخت نشد و گفتند اوراق خزانه می دهیم. این دیركرد سبب شد سرمایه گذار از طرح های توسعه منصرف شود و اعلام نمود هر وقت این مشكلات حل شد من توسعه را ادامه می دهم.
*موضوع نوسانات ارزی در ماه های اخیر احیانا روی توسعه انرژی های تجدیدپذیر تاثیر گذاشته است. لطفا در این باره هم توضیح بدهید.
تركاشوند: با افزایش نرخ ارز، هزینه سرمایه گذاری نیروگاه های تجدیدپذیر مانند نیروگاه های فسیلی در كشور افزایش پیدا كرد، ولی نرخ های خرید برق همان نرخ های سابق است. مشكل دوم اینكه در صورتحساب هایی كه برای فروش برق تهیه می شود، ضریب تعدیل نرخ های خرید برق برای ماه های متوالی با نرخ بانكی محاسبه می شد. یعنی مقادیر دریافتی كمتر از مقدار افزایش واقعی نرخ ارز بود. خوشبختانه بانك مركزی در نامه ای جدید، اعلام نموده است كه نرخ بین بانكی مبنای محاسبه ضریب تعدیل قرار گیرد كه این مقداری از مشكل را حل می كند. به علت اینكه سرمایه گذاری ما یورویی بوده با عنایت به نوسانات ارز درآمدمان نصف شد. قانون فیپا هم كمكی نمی نماید. افزایش نرخ ارز به ما زیان می زند هم برای سرمایه گذار داخلی و هم خارجی.
ما مجوز فیپا را داریم و وزیر اقتصاد پای مجوز ما را امضا نموده است. همین الان، هم نرخ ارز در حال تغییر است و هم شرایط و قوانین. متأسفانه شرایط مساعد نیست و از بانك مركزی هم هر لحظه و هر روز بحث جدید می شنویم. سرمایه گذار خارجی هنوز در شرایط تحریم با ما كار می كند و حاضر است با ما كار كند. اینكه می گویند تحریم داخلی یعنی همین. سنگ جلوی پای ما می اندازند و معلوم نیست كه دلیل این سنگ اندازی ها چیست. اگر این چالش ها ادامه پیدا كند نمی توان به توسعه انرژی تجدید پذیر رسید. این مشكلات نشان داده است كه تحریم داخلی هستیم چون نمی توانیم در داخل همكاری نماییم.
*آیا توان متخصصان ما در حوزه فناوری تجدید پذیر بخصوص خورشیدی آنقدر هست كه در صورت حمایت بتوانند تمام فرایندهای مربوط به این حوزه را در داخل كشور تولید و به بهره برداری برسانند؟
در حال حاضر در كشور ما به تجدید پذیر بعنوان یك صنعت فانتزی نگاه می كنند؛ این صنعت لوكس نیست، تولید برق است اما به علت این ناآگاهی كه در بخشهای تصمیم گیر كشور وجود دارد، اجازه رونق این صنعت به ما داده نمی گردد
موسوی: اگر بسترهای حمایتی فراهم باشد، شركت های تولیدی با پتاسیل بالایی از نظر فنی و علمی داریم كه می توانند در زمینه تولید فعالیت كنند. مشكل ما بیشتر بحث حمایت مالی و سیاستی است و نوسان هایی كه كشور در آن درگیر است. هم اكنون در كشور ما به تجدید پذیر بعنوان یك صنعت فانتزی نگاه می كنند. ما فریاد می زنیم كه این صنعت لوكس نیست، تولید برق است. اما به علت این ناآگاهی كه در بخشهای تصمیم گیر كشور وجود دارد، اجازه رونق این صنعت به ما داده نمی گردد.
اگر این نگاه مانند سایر كشورها اصلاح و تمركز از نیروگاههای فسیلی كمتر شود، ما توان داخلی و حتی تولید پنل و كلیه موارد مربوط به فناوری خورشیدی را داریم.
پایه اصلی تولید پنل های خورشیدی سیلیس است و ایران یكی از معادن غنی این ماده است. اما به صورت خام آنرا صادر می نماییم. در خارج از كشور عملیات فرآوری روی این ماده انجام و تبدیل به پنل می شود. برای مثال حالا می توان اظهار داشت كه در زمینه سازه های مورد استفاده در سیستم های خورشیدی توانایی بالایی داریم.
از سوی دیگر ما برای گرفتن یك مجوز یك سال و نیم باید دوندگی نماییم. در حالیكه قانونگذار به جهت اینكه سرمایه گذار درگیر این اداره و آن اداره نشود، بحث پنجره واحد و كمیته سرمایه گذاری استان را مطرح می كند كه در این كمیته همه اداره های استان حضور دارند. جالب است كه ما در این كمیته رفتیم اما باز خود اداره ها هم گفته اند باید در اداره ما هم بررسی صورت بگیرد. خود تحریمی كه گفتیم همین ها است.
ادامه دارد...
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب