گفت وگوی مداربسته با معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی
چرا حوزه پژوهش در رفع مشکلات کشور آنچنان موثر نیست؟
نامگذاری تنها چند روز در سال برای گرامیداشت و بررسی مشکلات حوزه پژوهش کشور بعنوان یک حوزه پایه و اثربخش که رفع همه چالش ها و معضلات کشور در بخش های مختلف در گرو توجه هرچه بیشتر به آن است، نشان از مهجور بودن این حوزه در کشور دارد. مشکلی که عوامل بسیاری در پدید آمدن آن نقش دارند.
به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، حوزه پژوهش و فناوری از جمله بخش های بسیار اثرگذار در دنیا محسوب می شود؛ حوزه ای که خیلی از فناوری ها و نوآوری ها در کشورهای پیشرفته دنیا در سایه توجه و بر پایه آن شکل گرفته و رفع مشکلات، چالش ها و توسعه این کشورها را در بخش های مختلف به همراه داشته است.
نگاه به این بخش در خیلی از سازمان ها و نهادهای متولی که هر یک نیز در تشکیلات سازمانی خود معاونتی تحت عنوان معاونت پژوهش (R&D) دارند، گاهی نگاهی کارشناسانه نبوده و تنها بصورت فرمایشی، تشریفاتی یا برای دریافت بودجه از دولت بوده است.
هر چند با راه اندازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در طول سالهای قبل و توجه به زیست بوم نوآوری و فناوری، نگاه ها به حوزه پژوهش و فناوری بمنظور تولید و بومی سازی محصولات دانش بنیان معطوف شده است اما هنوز این حوزه از مشکلات و معضلات عدیده ای رنج می برد.
برای بررسی مشکلات و چالش های این حوزه با دکتر محمدرضا پورعابدی معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی بعنوان یکی از سازمان های مهم و اثرگذار کشور در زمینه پژوهش های کاربردی به گفت و گو نشسته ایم.
سازمان جهاد دانشگاهی، سازمانی پژوهش محور است که در طول دهه های گذشته با تاکید بر دانش و توانمندی متخصصان و پژوهشگران خود و برمبنای نیازهای جامعه در طول سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اقدامات چشم گیر و بزرگی در بومی سازی و انتقال دانش فنی روز دنیا در زمینه های مختلف همچون پزشکی، فنی مهندسی و علوم پایه، کشاورزی و علوم انسانی داشته است.
سازمان جهاد دانشگاهی برمبنای وظیفه ذاتی خود که همان ارتباط دانشگاه و صنعت است، با پشتیبانی از حوزه پژوهش در دانشگاه ها و مراکز علمی و همین طور امضای قراردادهای علمی و پژوهشی با مراکز و سازمان های مختلف بمنظور قطع وابستگی کشورمان، طرح های تحقیقاتی بسیاری را جهت استفاده در بخش های مختلف بصورت کاربردی در قالب فناوری پیاده سازی و به سرانجام رسانده است.
رهبر معظم انقلاب نیز در طول سالهای قبل همیشه ضمن تشویق روحیه خودباوری ملی در میان جهادگران دانشگاهی همچون در سال ۱۳۸۶ از این مجموعه بعنوان مولود مبارک انقلاب نام برده و فرموده اند: "بنده به جهاد دانشگاهی اعتقاد راسخ دارم. "
طراحی و ساخت دکل حفاری با محرک برقی با عمق ۲۰ هزار فوت و مجهز به سیستم تصفیه گل و فوران گیر برای حفر چاه های نفت، طراحی سیستم برق و کنترل دکل های حفاری، طراحی دستگاه لوله مغزی سیار برای سرویس و تعمیرات و تکمیل چاه های نفت حفاری، طراحی بازوهای بارگیری نفت خام با طول بلند کننده ۶۵۰۰ متر بمنظور انتقال ایمن و آسان نفت و فرآورده های نفتی یا معیانات گازی از ساحل به کشی و بالعکس، طراحی و ساخت مته های دندانه ای سه کاجی و همین طور مته PDC برای حفر چاه های نفتی و همین طور ساخت سامانه پیش گیری از تشکیل رسوب در کف مخازن نفتی و مواد موثره تعلیق شکن برای نمک زدایی از نفت همچون محصولاتی است که سازمان جهاد دانشگاهی با حمایت و استفاده از دانش پژوهشگران در طول سالهای قبل جهت استفاده در صنعت نفت کشور بومی سازی کرده است.
طراحی و ساخت سیستم رانش و سامانه کنترل و نظارت قطار مترو، الکتروموتورهای معکوس گرد، موتور گیربکس ۱۲ هزار دور خورشیدی، سیستم لایه نشانی تحت خلا، محصول الکتروفیلتر و بگ فیلترها با راندمان بالای غبارگیری جهت استفاده در کارخانجات تولید سیمان، صنایع فلزی و فولادی و صنایع پالایشگاهی، تولید سرامیک های نسوز، طراحی و ساخت صداگیر داخلی رگولاتورهای اکسیال با خاصیت مقاوم در مقابل انفجار مورد استفاده در صنایع خودروسازی، نفت، گاز، پتروشیمی، صنایع دفاعی، ساختمان سازی و صنایع برودتی، سامانه تست تجهیزات دوار با قابلیت تست ۵ هزار اسب بخار و سرعت ۳۷ هزار دور بر دقیقه که برای تست گیربکس، توربین و سایر تجهیزات دوار استفاده می شود و استحصال فلزات گروه PGM از کاتالیست های کهنه خودرو و بازیابی فلزات گرانبها از پسماندهای الکترونیکی تعدادی دیگر از محصولات این سازمان در بخش فنی مهندسی بشمار می رود.
دکتر محمدرضا پورعابدی در این خصوص گفت: مدتهاست که این مساله مهم مطرح است که پژوهش های ما باید «مساله محور» و «کاربردی» بوده و نتایج آن معطوف به رفع مسائل و مشکلات و چالش های سطح جامعه باشد.
وی اضافه کرد: البته در طول سالهای قبل کوشش های زیادی صورت گرفته و در حال انجام می باشد اما شاید به دلیلهای مختلف به نتیجه ای که برای کشور مدنظر بوده است، نرسیده ایم.
حوزه پژوهش نیازمند تعریف پروژه های بزرگ فناورانه و تقسیم کار
معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی اظهار داشت: بطور معمول حوزه پژوهش و فناوری کشور بیشتر درگیر پروژه های کوچک است و برنامه و طرح های پژوهشی کشور در یک سپهربزرگتر و برنامه کلان دیده نشده است.
پورعابدی اضافه کرد: مساله اصلی در زمینه پژوهش این است که پروژه های بزرگ فناورانه در کشور تعریف نمی گردد که افراد و تیم ها و مراکز پژوهشی مختلف برمبنای آن مشغول به کار پژوهشی و تحقیقاتی شوند و یک معضل و مساله اساسی کشور را مرتفع کنند.
وی در ادامه با اشاره به مشکلات کشور در بخش های مختلف همچون حمل و نقل ریلی برون شهری و درون شهری یا در زمینه بالادست و پایین دست نفت که هم سطح الارضی و تحت الارضی نیازمند نوآوری و تجهیزات فناورانه است، اضافه کرد: در این عرصه ها اقدامات زیاد و پراکنده از طرف بخش های مختلف انجام شده یا در حال انجام می باشد، اما نه در قالب یک پروژه بزرگ که برای خروجی بهتر بین مجموعه های پژوهشی توانمند کشور تقسیم و مدیریت شود و بطور معمول کمتر چنین نگاهی به حوزه پژوهش و فناوری داشته ایم.
زنجیره ارزش در زمینه پژوهش نیازمند توجه جدی
معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی با اذعان به اینکه، زنجیره ارزش در زمینه تحقیق و پژوهش کشور همیشه مغفول واقع شده است، اشاره کرد: حل یک مساله بوسیله تحقیق و پژوهش نیازمند توجه از شروع یک مساله تا انتهای آنست.
پورعابدی اضافه کرد: در بیشتر پروژه ها روی قسمتی از پازل کار می شود و به سبب آنکه در بخش های قبل و پس از آن وابسته هستیم، هرچقدر هم کار تحقیقاتی و پژوهشی صورت گیرد، این اقدامات خیلی بازدهی لازم را ندارد.
وی با ذکر مثالی افزود: بعنوان مثال یک خودرو که از قطعات زیادی برخوردار است، اگر تنها یک یا دو قطعه اصلی آن از خارج وارد شود، همین مساله کل مراحل تولید را تحت الاشعاع قرار می دهد. پس اگر بخواهیم در حل مسائل و مشکلات ورود نماییم و معضلات را با کمک پژوهش و فناوری حل نماییم، اگر به این زنجیره باارزش یعنی رفع وابستگی کامل دقت کنیم و برای آن راهکار داشته باشیم، شاید بتوانیم از نتایج آن بصورت کاربردی تر استفاده نمائیم.
بسیاری از مدیران کشور در زمینه پژوهش ریسک ناپذیرند
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی در ادامه با تاکید بر اینکه، ریسک پذیری اصلی ترین لازمه حوزه پژوهش محسوب می شود، اضافه کرد: ذات پژوهش، فناوری و نوآوری ریسک پذیری است و لازمه شکوفا شدن ابتکارات، خلاقیت ها و یافتن راهکار رفع چالش ها و معضلات در بخش های مختلف بر پایه دانش های بنیادی، برخورداری روحیه مدیران از درجه ای از ریسک پذیری است.
وی اذعان داشت: در کشور این را شاهد می باشیم که خیلی از مدیران هیچ درجه ای از ریسک پذیری را ندارند. این در صورتی است که در جهاد دانشگاهی در هر حوزه ای که وارد شدیم، موفق عمل کردیم. در جایی بوده است که هم عرض و متناسب با اقدامات ما ریسک و خطر هم وجود داشته است و مدیران حاضر به پذیرش این ریسک منطقی در شروع فعالیت در طرح جدید خود شده اند.
این مدیر حوزه پژوهش معتقد است: یکی از دلائلی که محصولات و خدمات حوزه پژوهش و فناوری در کشور ما چندان کاربردی نمی گردد، پایین بودن درجه ریسک پذیری بخش زیادی از مدیران ما در کشور است و این که آنها حاضر به پذیرش حتی درصدی از ریسک مورد قبول در زمینه پژوهش نیستند.
نبود آزمایشگاه های مرجع برای تضمین محصولات ایران ساخت
یکی دیگر از مشکلات حوزه پژوهش کشور که معاون پژوهش و نوآوری بر آن تاکید می کند، نبود آزمایشگاه های مرجع برای ارائه تاییدیه استاندارد و تضمین محصولات و تجهیزات بومی سازی شده ایران ساخت برای بازار و خریداران است.
پورعابدی اضافه کرد: هم اکنون خیلی از محصولات و تجهیزات از طرف مراکزی همچون جهاد دانشگاهی و سایر بخش های دانش بنیان در داخل کشور بومی سازی می شود اما هنگامی که اینها می خواهد کاربردی شود، کارفرما می گوید به چه تضمینی ما این دستگاه و محصول شما را قبول نماییم، به چه تضمینی این قطعه شما را در زمینه حمل و نقل و در دل قطاری که در طول روز هزاران مسافر را جابجا می نماییم، به کار ببریم؟
وی افزود: یا بعنوان مثال می گویند با چه تضمینی محصول صنعتی شما را در یک چاه نفت که بطورمثال هر ساعت توقف آن هزاران دلار به کشور زیان می رساند، استفاده نمائیم. مشکل اینجاست تا آن زمان که این آزمایشگاه های مرجع در داخل کشور وجود ندارد، پژوهشگران و فناوران نمی توانند به شکل مطلوب خودرا ثابت و استاندارد کیفی را برای محصولات بومی سازی شده دریافت نمایند.
پورعابدی می گوید: این در حالیست که ارسال محصولات و تجهیزات فناورانه برای گرفتن تاییدیه و استانداردها به خارج از کشور نیز از طرفی تجهیزات سنگین و ارسال آنها با مشکلات و هزینه زیادی هم راه است و از طرفی دیگر خیلی از مستندات این محصولات باید همراه آنها ارسال شود که به صورتی دانش و فرمول ساخت آنها از دست پژوهشگران کشورمان خارج خواهد شد.
معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی معتقد است: اگر می خواهیم در داخل کشور محصولات ساخت ایران با اطمینان از جانب مصرف کنندگان خریداری شود، باید آزمایشگاه های مرجع در کشور راه اندازی نماییم.
وی همین طور وظیفه راه اندازی آزمایشگاه های مرجع را به دلایلی همچون حساسیت های مربوطه و هزینه بالا یک وظیفه حاکمیتی دانست و اضافه کرد: بخش خصوصی و نهادهای غیردولتی علاقه ای به این کار ندارند چونکه کار اقتصادی برای آنها نیست و هزینه سنگینی دارد.
پورعابدی اشاره کرد: بهتر است مجموعه های متولی این حوزه در کنار هزینه های حوزه پژوهش و نوآوری بمنظور حمایت هرچه بیشتر از تجاری سازی و ورود تجهیزات فناورانه به بازار مصرف، توجه به زیرساخت و ایجاد آزمایشگاه های مرجع را در دستور کار قرار دهند.
حمایت از پژوهش، از خام فروشی و واردات جلوگیری می کند
معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی در ادامه یکی از مسائل مهم را که حوزه پژوهش هم اکنون با آن درگیر است، عدم شکل گیری باور «ما می توانیم» در قسمتی از مسئولان و مدیران حوزه های مختلف در کشور دانست و اضافه کرد: هنوز هم برخی تصور می کنند رفع مشکلات کشور از روش و یکسری راهکارهای دیگر اتفاق می افتد و هنوز این باور در میان مسئولان شکل نگرفته که تنها مسیر پیشرفت و توسعه پایدار از راه دانایی، علم و تولید فناوری به دست متخصصان داخلی اتفاق می افتد. این مدیران تنها بدون هیچ احساس مسوولیتی به دنبال خام فروشی منابع کشور و به دست آوردن دلارهای نفتی و هزینه کردن آن هستند.
وی می گوید: این در حالیست که حتی اگر شرایط تحریم کشور نیز برداشته و مسائل و مشکلات کشور در فروش نفت رفع گردد، نباید بازار کشور را بدون هیچگونه آورده ای در اختیار خارجی ها قرار دهیم. حداقل این است که در اختیار قرار دادن بازار ایران در مقابل انتقال و توسعه فناوری به داخل صورت گیرد.
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی اشاره کرد: مسئولان، کشور را باید دانش بنیان مدیریت و اداره کنند و اگر هم به دنبال توسعه پایدار هستیم، هیچ راهی جز این نداریم که دانایی و ارزش ثروت از دانایی را مدنظر قرار دهیم.
ریشه خیلی از مشکلات، حاصل بی توجهی به علوم انسانی
معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاددانشگاهی در ادامه، توجه افراطی به فناوری های سخت در مقابل فناوری های نرم را یکی دیگر از مشکلات حوزه پژوهش در کشور دانست و اظهار داشت: بسیاری از مشکلات کشور حاصل بی توجهی به فناوری های نرم به ویژه حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی و علم مدیریت است.
پورعابدی اشاره کرد: همین طور به طورحتم ریشه خیلی از مشکلاتی که در بخش صنعت، کشاورزی و بهداشت و درمان شاهد می باشیم، ناشی از غفلت از حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی است.
وی اظهار داشت: هم اکنون ما در کشورمان به نحو موثری از فناوری های نرم و اندیشه های خودمان در زمینه علوم انسانی و اجتماعی برای مدیریت کشور استفاده نمی نماییم و اهتمام نکردیم که با مطالعاتی که انجام می دهیم و پیمایش های ملی و با رصد این مسائل، بتوانیم از نتایج آن در سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های آینده استفاده نمائیم.
نیازمند یک نظام نوآوری برای تعریف و تقسیم مسئولیت ها هستیم
معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی همین طور با بیان اینکه، اکنون سازمان ها و نهادهای مختلف بسیاری در زمینه پژوهش و فناوری فعالیت می نمایند، مساله دیگر حوزه پژوهش در کشور را عدم تقسیم کار ملی در این عرصه دانست.
پورعابدی اضافه کرد: در همه جای دنیا این کثرت وجود دارد منتهی ما باید بمنظور تعیین و تقسیم وظایف، کارکردها و مشخص شدن مسئولیت های هر یک از سازمان ها و نهادهای فعال در زمینه پژوهش و فناوری یک نظام نوآوری و فناوری منسجم تعریف نماییم.
وی بیان کرد: بنظر می رسد در بعضی از قسمت ها، مدیریت و مکانیسم پژوهش و نوآوری به شکل مناسبی صورت نمی گیرد؛ برخی اقدامات در زمینه پژوهش و نوآوری ممکنست به شکل موازی انجام و تعدادی از قسمت ها نیز ممکنست مغفول و مورد بی توجهی واقع شود.
معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاددانشگاهی معتقد است: با تقسیم پروژه های ملی و بزرگ پژوهشی بین چندین مرکز پژوهشی مختلف نقش هر سازمان و نهاد مشخص خواهد شد و هر واحد نقشی در پروژه خواهد داشت. این روند از موازی کاری ها جلوگیری می کند.
وی با ذکر مثالی به موفقیت آمیز بودن ساخت سیستم رانش واگن های مترو در اوایل سال جاری بعنوان پیچیده ترین قسمت قطار ملی در جهاد دانشگاهی و راه اندازی آن اشاره نمود و اضافه کرد: این یک کار ملی و های تک با مدیریت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بود. قسمتی از این سیستم توسط جهاددانشگاهی ساخته شد اما سازمان های دیگر همچون مپنا و حدود هشت شرکت دانش بنیان نیز بصورت کنسرسیوم دراین زمینه با جهاد همکاری داشتند و هر سازمان و شرکت روی یک بخش کار کرد. نتیجه این شد که حالا یک رام قطار هفت واگنه مترو ساخته شد.
معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی اشاره کرد: در کشورمان برای خیلی از پروژه های دیگر نیز می توانیم بصورت مشترک کار نماییم.
پورعابدی با اظهار تاسف از این که با وجود زحمات فراوان و ساخت این واگن ها باز هم مدیرانی هستند که برای تامین آن چشم به انعقاد قرارداد با طرف های خارجی دارند، اضافه کرد: باید بپذیریم هرگونه تجهیزات بومی شده ممکنست در مرحله بهره برداری با نقایص و ایرادات کوچکی همراه باشد که این نیازمند صبر و فرصت دادن به جوانان خلاق کشور و پشتیبانی از تولید داخلی است.
تقویت ارتباطات بین المللی پژوهش کشور را شکوفاتر خواهد کرد
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی، یکی دیگر از عوامل موثر در زمینه پژوهش را تقویت ارتباطات بین المللی دانست و اضافه کرد: همانطوری که تحریم برای خود مردم و مسائل روزمره آنها مشکل به وجود آورده در زمینه پژوهش و فناوری نیز این مساله مسائلی را به وجود آورده است.
پورعابدی اضافه کرد: هنگامی که سازمان ها و پژوهشگران ما نتوانند با مراکز علمی و پژوهشی معتبر دنیا ارتباطات بین المللی داشته باشند یا این ارتباط هزینه بر باشد، در زمینه پژوهش مشکل ایجاد خواهد شد.
وی ضمن تاکید بر تقویت هرچه بیشتر دیپلماسی علمی و ارتباطات بین المللی با مراکز علمی و پژوهشی معتبر دنیا، این مهم را بمنظور به روز کردن پژوهشگران و پژوهشگران کشور و همین طور انجام تحقیقات و همکاریهای مشترک در ایجاد نسل های آینده فناوری در داخل کشور بسیار اثرگذار دانست.
پورعابدی اضافه کرد: البته این ارتباطات بین المللی نباید به گونه ای باشد که همه چیز خودمان را چشم بسته از خارج وارد نماییم و هیچ توجهی به توانمندی های داخل و نیروهای متخصص خودمان نداشته باشیم.
با همین بودجه کم پژوهشی هم می توان در رفع مشکلات کشور اثرگذار بود
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی در ادامه درباب برخی صحبت ها در خصوص پایین بودن بودجه حوزه پژوهشی کشور با تایید این مساله در عین حال اظهار داشت: این که بودجه پژوهشی ما نسبت به سایر کشورهایی که گاهی بعنوان الگوی توسعه به آنها نگاه می نماییم رقم پایینی است، صحیح است اما به هر حال بنظر می رسد با همین اعتبار اندک حوزه پژوهش و فناوری نیز می توانیم با مدیریت صحیح راندمان و اثربخشی بهتری داشته باشیم.
پورعابدی با اشاره به تورم سالهای اخیر در کشور گفت: واقعا این بودجه ها و اعتبارات فعلی حوزه پژوهش و فناوری برای تکاپوی لازم بمنظور انجام کارهای جدی و حرفه ای برای رفع موضوعات و چالش های جدی جامعه بوسیله راهکارهای دانش بنیان کافی نیست و شاید لازم باشد که ما بیشتر به این حوزه دقت کنیم.
ایران در تربیت نیروی متخصص بعنوان سرمایه اصلی پژوهش موفق بوده است
معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی می گوید: حوزه پژوهش و فناوری کشورمان نسبت به سایر حوزه ها از رشد بسیار قابل قبولی برخوردارست. ایران در تولید منابع انسانی متخصص بعنوان بزرگترین سرمایه حوزه پژوهش بسیار موفق عمل کرده است بطوریکه میزان فارغ التحصیلان دانشگاهی در مقاطع مختلف تحصیلی در مقایسه با پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از رشد ۷۰ برابری برخوردار بوده است.
وی درباب کیفیت دانش آموختگان دانشگاهی کشورمان و این که گفته می شود کیفیت فارغ التحصیلان دانشگاه ها پایین است، ضمن تایید این مهم بصورت نسبی اشاره کرد: البته اکنون خیلی از فارغ التحصیلان کشورمان در بهترین شرکت های کشورهای پیشرفته دنیا صاحب شغل و جذب می شوند و این مهم بیان کننده آنست که به لحاظ دانشی نیروهای انسانی مناسبی داریم.
پورعابدی اضافه کرد: در بخش عرضه نیروهای تحصیلکرده باکیفیت نه این که مشکلی نداریم اما اساسا دانشگاه های ما بهتر از شرایط فعلی می توانند نیروهای انسانی متخصص و روزآمدی تربیت کنند و مراکز پژوهش و فناوری کشورمان نیز اساسا بهتر می توانند از شرایط فعلی مثمرثمر باشند.
تفاوت حوزه پژوهش ایران و کشورهای پیشرفته در چیست؟
معاون پژوهش و فناوری سازمان جهاد دانشگاهی در پاسخ به این پرسش که تفاوت اصلی حوزه پژوهش ایران با کشورهای پیشرفته چیست، بیان کرد: یکی از چالش ها و مشکلات فعلی که حوزه پژوهش کشور با آن دست و پنجه نرم می کند، نبود تقاضا برای محصولات فناورانه ای است که می تواند از طرف پژوهشگران و پژوهشگران طراحی، تولید و بومی سازی شود. متاسفانه در بخش تقاضا خیلی جنب و جوش و تقاضایی جهت استفاده از این فنآوری ها و دانش پژوهشگران کشورمان نمی بینیم.
وی با ذکر مثالی اضافه کرد: مادامی که بخش صنعت کشورمان در بخش های مختلف همچون خودروسازی، فولاد، برق و نفت بخواهند با همان کارکردهای سالیان گذشته خود و با همان فناوری های وارداتی کار کنند، به طور قطع دیگر نیازی به سازمان ها و تشکیلات پژوهشی و متخصصان این بخش ها نیست.
پورعابدی اظهار داشت: تفاوت بخش پژوهش در کشورهای پیشرفته و ایران این است که آنجا طرف صنعت، منتظر نتایج تحقیقات است چونکه اقتصاد آنها خصوصی است و شرکتها و صنایع در رقابت با یکدیگر هستند و اگر یک شرکت خودروسازی نتواند در ساخت مدل جدید خود نوآوری و آپشن جدید داشته باشد، در فروش محصول خود با مشکل مواجه می شود و این مهم در ایجاد انگیزه در میان پژوهشگران و فناوران بسیار اثرگذار می باشد.
منبع: مداربسته
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب