باشگاه خبرنگاران جوان؛ منصوره شوشتری* - سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم در مورد رویدادهای نجومی هفته پیش رو اظهار داشت: مقارنه مریخ و عطارد شامگاه دوشنبه (۲۸ مهر) و رویت هلال ماه جدید قمری یعنی ماه جمادی الاول شامگاه چهارشنبه (۳۰ مهر) دو پدیده نجومی آسمان شب است؛ البته بارندگی شهابی جباری هم به اوج می رسد که چندان پر فروغ نیست.
کاظم کوکرم در گفت و گو با گزارشگر باشگاه خبرنگاران جوان در توضیح دقیق تر این پدیده ها اظهار داشت: شامگاه امشب (دوشنبه بیست و هشتم مهر) شاهد مقارنه دو سیاره مریخ و عطارد هستیم. فورا بعد از غروب خورشید این دو سیاره در سرخی آسمان مغرب کنار هم دیده می شوند. اما به دلیل ارتفاع کمی که از افق دارند و این که بعد از غروب خورشید افق مغرب هنوز روشن است، تشخیص آنها برای افراد عادی دشوار خواهد بود و رصد این مقارنه احتیاج به تلسکوپ دارد؛ اما بطور کلی به مقارنه مریخ و عطارد می توانیم به عنوان رویداد نجومی دوشنبه بعد از غروب خورشید اشاره نماییم.
نمای شبیه سازی شده از مقارنه مریخ و عطارد در شامگاه دوشنبه ۲۸ مهر در تهران، رو به سبب مغرب
سه شنبه؛ بارندگی شهابی جباری ولی بی فروغ
وی ادامه داد: رویداد بعدی سه شنبه (بیست و نهم مهر) و به اوج رسیدن بارندگی شهابی جباری است که اینروزها در فضای مجازی در مورد آن فراوان صحبت می شود و به اشتباه این تصور را برای مردم ایجاد می کنند که این بارندگی شهابی، با تعداد بالایی از شهاب ها در آسمان مشاهده پذیر است که البته این گونه نیست. یکی از دلایل مهم پرفروغ نبودن بارندگی شهابی جباری در سالیان اخیر به خود عامل مولد بارندگی شهابی جباری برمی گردد که دنباله دار معروف هالی است. این دنباله دار آخرین بار حدود ۴۰ سال قبل از نزدیکی زمین عبور کرد و ذرات به جامانده از آن که این بارندگی شهابی را می سازد هم اکنون در وضعیتی پراکنده و کم تراکم در فضا قرار دارند و نمی توانند بارندگی شهابی پرفروغی را باعث شوند. ازاین رو اگر سه شنبه شب و هنگام به اوج رسیدن بارندگی شهابی جباری رو به آسمان نگاه نماییم، شاید در یک ساعت بیش از مثلا ۷ تا ۱۰ تا شهاب واقعاً نتوانیم ببینیم. البته در مطلوب ترین شرایط رصدی برای دیدن بارندگی های شهابی هم پیشبینی سازمان بین المللی شهاب (IMO) اینست که تعداد شهاب های سال جاری بارندگی شهابی جباری به حداکثر ۲۰ شهاب در ساعت برسد (شاخص ZHR)؛ به شرطی که کانون بارندگی در بالای سر ما باشد و آسمان بدون غبار و ابر و آلودگی نوری باشد.
کوکرم در مورد بهترین بارندگی های شهابی امسال هم اظهار داشت که سال جاری باتوجه به وضعیت ماه فقط بارندگی شهابی جوزایی که ۲۲ و ۲۳ آذر به اوج می رسد شرایط مطلوبی برای فراخواندن عموم مردم به تماشای شهاب ها دارد. اوج بارندگی شهابی اسدی در اواخر آبان هم چندان قابل توجه نیست و اوج بارندگی شهابی ربعی در نیمه دی ماه هم همزمان با شب های نزدیک به ماه کامل در آسمان شب رخ می دهد.
دنباله دار لمون به زمین نزدیک تر می شود
این منجم آماتور در مورد رویداد بعدی نجومی این هفته اظهار داشت: همانطور که هفته پیش هم اشاره کردیم دنباله دار لمون یا (Lemmon) C/2025 A6 سه شنبه ۲۹ مهر به اوج درخشش نزدیک می شود و در نزدیک ترین فاصله از زمین قرار می گیرد. دنباله دار لمون از دوشنبه این هفته تا هفدهم آبان که دنباله دار به نزدیک ترین فاصله مداری از خورشید می رسد، در وضعیت مطلوبی برای رصد قرار دارد ولی هفته جاری زمان بهتری است؛ برای اینکه هفته آتی با آغاز ماه قمری جمادی الاول، نور ماه قدری مزاحم رصد دنباله دار لمون است. ازاین رو آخر این هفته شاید بهترین زبان برای دیدن دنباله دار لمون است و هم اکنون هم در شرایطیست که هنوز با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست اما با هر ابزار اپتیکی کوچکی دیده می شود.
تصاویری که جمعه (۲۵ مهر) از دنباله دار لمون گرفته شده است
چهارشنبه؛ امکان رویت هلال ماه نو جمادی الاول
کوکرم اضافه کرد: رویداد بعدی در مورد رویت هلال ماه جمادی الاول هست که شامگاه چهارشنبه سی ام مهر برای رصد آن میتوان اقدام نمود. این هلال، در لحظه غروب خورشید در ارتفاع پایینی قرار دارد و خیلی نزدیک به افق دیده می شود. ازاین رو دیدنش چالش برانگیز است، برای اینکه گرچه اختلاف سمت زیادی با خورشید در لحظه غروب خورشید دارد؛ ارتفاع کم آن از افق سبب می شود در غبار افق رصد هلال دشوار باشد. با این حال، پیشبینی شورای تقویم این بوده که این هلال ماه دیده می شود و ما هم خیلی خوش بینیم که هلال در شامگاه بیست و نهم ربیع الثانی دیده شود. پس در واقع به احتمال زیاد، ماه فعلی قمری یعنی ماه ربیع الثانی ۲۹ روزه خواهد شد و روز پنجشنبه (اول آبان ۱۴۰۴) روز اول ماه جمادی الاول اعلام خواهد شد.
نمای شبیه سازی شده از مقارنه هلال ماه با مریخ و عطارد در شامگاه پنجشنبه یکم آبان ۱۴۰۴
* کارشناس علم و فرهنگ