اقتصاد دانش بنیان_۵
جایگاه شرکتهای دانش بنیان ایرانی در جهان، تعداد و نوع فعالیت آنها
مداربسته: جایگاه شرکتهای دانش بنیان ایرانی در جهان، تعداد و نوع فعالیت آنها چگونه است و معاونت علمی برای رشد کمی و کیفی آنها چه برنامه ای دارد.
به گزارش مداربسته به نقل از مهر، بیش از یک دهه است که از تولد شرکتهای دانش بنیان در کشور ما می گذرد و هم اکنون بیش از ۶ هزار و ۶۳۲ شرکت دانش بنیان محصولات فناورانه خودرا روانه بازار کرده اند.
این شرکتها در سه دسته نوع ۱ یا تولیدی، نوع ۲ یا نوپا و مستعد دانش بنیان یا نوع ۳ تأیید شده اند. این سه دسته از نظر سطح فناوری با یکدیگر متفاوت هستند. حدود ۷۰ درصد شرکتها تولیدی هستند و سطح فناوری خوبی دارند.
تعداد شرکت های دانش بنیان به تفکیک نوع مجوز
شرکتهای دانش بنیان در ۹ حوزه فناوری مشغول به تولید محصول هستند.
«فناوری زیستی کشاورزی و صنایع غذایی»، «دارو و فراورده های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان»، «مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر تکنولوژی های شیمیایی»، «ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته»، «وسایل، منظومات و تجهیزات پزشکی»، «برق و الکترونیک فوتونیک، مخابرات»، «فناوری اطلاعات و ارتباطات نرم افزارهای کامپیوتر ای»، «خدمات تجاری سازی»، «صنایع فرهنگی خلاق علوم انسانی و اجتماعی همچون حوزه های فعالیتی شرکتهای دانش بنیان شمرده می شود.
تعداد شرکت های دانش بنیان به تفکیک حوزه فناوری
در کشور ما شرکتهای دانش بنیان بر طبق «های تک» بودن، «وجود نمونه آزمایشگاهی» و «تولید یا ارائه خدمات برمبنای تحقیق و توسعه» ارزیابی می شوند.
جایگاه دانش بنیانی ایران از قاب «شاخص جهانی نوآوری»
کلیدواژه «دانش بنیان» اصطلاحی است که تنها در کشور ما به شرکت های مبتنی بر تکنولوژی اطلاق می شود. در خیلی از موارد حتی اگر این دانش بنیان ها سال های سال محصولات خودرا ارتقا دهند و به غول های اقتصادی تبدیل شوند باز هم دانش بنیان به شمار می آیند.
اگرچه کارکرد شرکتهای دانش بنیان مشابه کارکرد شرکتهای فناوری یا واحدهای تحقیق و توسعه در خارج از کشور است اما چنین عنوانی تنها در کشور ما کاربرد دارد از همین رو در رتبه بندی های جهانی شاخصی تحت عنوان "دانش بنیان" برای مقایسه این شرکتها با یکدیگر وجود ندارد.
تنها معیار مشخص و نزدیک به این حوزه "نوآوری" است. بدین جهت می توان جایگاه بین المللی ایران را در این عرصه که به صورتی قسمتی از دانش بنیان بودن را با خود یدک می کشد، ارزیابی کرد.
شاخص جهانی نوآوری را سازمان بین المللی مالکیت فکری با همکاری دو مدرسه کسب وکار در آمریکا و فرانسه تهیه می کنند. این شاخص بر طبق نرخ ثبت دارایی های فکری، هزینه های آموزش، زیرساخت ها، پیچیدگی های بازار و کسب وکار، تحقیق و توسعه، و … در نظر گرفته می شود.
رتبه ایران برمبنای شاخص جهانی نوآوری در سال ۲۰۱۴ معادل ۱۲۰ بوده است، اما از آن سال به بعد ایران به استثنای سال ۲۰۲۰، توانسته جایگاه خودرا بطور مستمر در بین کشورهای مورد بررسی بهبود ببخشد؛ بطوریکه رتبه اش در سال ۲۰۲۱ به ۶۰ ارتقا یافته و توانسته جایگاه خودرا در سطح جهانی ۶۰ پله صعود کند
از آنجا که به طور معمول شرکتهای دانش بنیان با نوآوری های به کار برده شده در تولید محصولاتشان می توانند سهمی در افزایش شاخص نوآوری داشته باشند، رتبه ایران از قاب "نوآوری" در سال ۲۰۱۴ معادل ۱۲۰ بوده است اما از آن سال به بعد ایران به استثنای سال ۲۰۲۰، توانسته جایگاه خودرا بطور مستمر در بین کشورهای مورد بررسی بهبود ببخشد؛ بطوریکه رتبه اش در سال ۲۰۲۱ به ۶۰ ارتقا یافته است.
این بهبود رتبه، اثربخشی سیاست های علمی و فناوری کشور طی سالهای اخیر را به وضوح نشان میدهد و این که شرکتهای دانش بنیان با نوآوری های به کار برده شده در تولید محصولاتشان تأثیر زیادی در صعود رتبه شاخص نوآوری داشته اند.
رتبه ایران در شاخص جهانی نوآوری طی سالهای اخیر
از آنجا که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یکی از دستگاه های محوری برای تحقق شعار امسال تحت عنوان "تولید، دانش بنیان، اشتغالزایی" است، درصدد برآمدیم که در گفتگو با یکی از مسئولین این نهاد علمی ضمن شرح وضعیت فعلی شرکتهای دانش بنیان، راهکارهای رسیدن به تحقق این شعار و چشم انداز این مسیر را جویا شویم.
مدت ارزیابی شرکتها برای گرفتن تاییدیه دانش بنیانی به یک ماه می رسد
دکتر رضا اسدی فرد، رییس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار نمود: تا آخر سال گذشته، تعداد ۶ هزار و ۶۳۲ شرکت دانش بنیان تاییدیه معاونت علمی را برمبنای ۳ معیار «تولید محصول دارای سطح فناوری بالا»، «میزان تسلط بر تولید» و «تولید یا ارائه خدمات برمبنای تحقیق و توسعه» گرفتن کردند.
وی با اعلان اینکه به طور معمول بررسی و ارزیابی شرکتها برای گرفتن تاییدیه دانش بنیانی، دو الی ۳ ماه به طول می انجامد، اظهار داشت: بنا داریم در سال جدید روند ارزیابی را سرعت ببخشیم و طی مدت یک ماه تا ۴۰ روز مبادرت به بررسی شرکتها نماییم.
رئیس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری اضافه کرد: معاونت علمی و فناوری محل هماهنگی و ارزیابی های شرکتهای دانش بنیان است و منبع شکل گیری شرکت های دانش بنیان همان دانشگاه ها و مراکز رشد هستند. لازم است که برای تحقق شعار سال کل کشور بسیج شوند بدین جهت باید ورودی ها (دانشگاه ها و مراکز رشد) فعال باشند.
از بین بردن موانع دانش بنیان ها در گرو همکاری دستگاهها وزارتخانه ها
وی با تاکید بر این که بنا بر این برای تحقق شعار سال لازم است وزارتخانه ها و دستگاه های فعال با یکدیگر همکاری کنند، اظهار داشت: در این صورت موانع سر راه دانش بنیان ها برداشته می شود.
رئیس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اشاره کرد: ما در معاونت علمی از دستگاه های دولتی کمک می خواهیم که موانع را کم کنند و از آن طرف این همکاری ها را ارزیابی می کنیم؛ این بررسی ها را در قالب گزارش به رهبری و رییس جمهور ارائه خواهیم کرد.
اسدی فرد اشاره کرد: تلاش ما این است که همه را به همکاری بطلبیم؛ ما در معاونت علمی هماهنگ کننده هستیم و کارهایی را هم باید مستقیماً انجام دهیم.
وی افزود: شعار سال، تولید مبتنی بر دانش بنیان است که به اشتغالزایی ارتباط دارد؛ در حقیقت این اشتغالزایی برای فارغ التحصیلان دانشگاه ها در مقاطع بالاست؛ برمبنای آخرین آمار، بیکاری در مقاطع ارشد و دکترا به حدود ۳۰ درصد می رسد چونکه در صنایع دانش بنیان بحث تحقیق و توسعه مطرح است و این تغییر رویکرد نیاز به افراد تحصیل کرده دارد.
رئیس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری افزود: سطح بیکاری در قشر تکنسین و کارگری نسبتاً پایین و در حدود ۱۲ درصد است؛ صنایع ما غالباً مونتاژ کار بوده و مبتنی بر تحقیق و توسعه نیستند و عمدتا ماشین آلات آنها وارداتی بوده بدین جهت میزان بیکاری در این قشر پایین است.
وی اضافه کرد: شعار امسال مختص امسال نیست و امیدواریم که با رویکرد طولانی مدت با همین روند پیش برویم تا با سرمایه های انسانی بی نظیری که بسیاری از کشورها آرزوی داشتن آنها را دارند در امتداد توسعه اقتصاد کشور و ارتقای عزت کشور از این سرمایه ها استفاده نمائیم.
راهکارهای تحقق شعار سال با رفع موانع
اسدی فرد اضافه کرد: رویکرد های وزارت صمت نیز باید تغییر کند و به تقویت صنعت و تولید واقعی و نه مونتاژکاری بپردازد. تا حالا وزارت صمت برمبنای ساختاری فعالیت می کرده که تولید دانش محور نبوده اما بتازگی معاونتی به وجود آمده که مربوط به ساخت تجهیزات و ماشین آلات است و این می تواند زمینه فعالیت شرکتهای دانش بنیان برای تولید ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته را به خوبی فراهم آورد.
وی اضافه کرد: همین طور اصلی ترین منبع تامین مالی شرکتهای دانش بنیان صندوق نوآوری و شکوفایی است که ۸ سال قبل که حدود هزار شرکت دانش بنیان داشتیم ۳ هزار میلیارد تومان سرمایه داشت و هنوز هم برای حدود ۶۶۰۰ شرکت دانش بنیان با همین سرمایه فعالیت می کند و منابع جدیدی تزریق نشده است در صورتیکه شرکتها بزرگ شدند و نیاز به تامین مالی سرمایه در گردش بزرگ تری دارند.
فرایند طولانی گرفتن مجوز در کشاورزی و بهداشت
رئیس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری افزود: حالا در وضعیتی هستیم که در بعضی حوزه ها مثل کشاورزی و بهداشت پروسه گرفتن مجوزها طولانی است و همین اثر خودش را در تعداد شرکتها و توسعه بازارشان گذاشته است. ما در صدد هستیم با همکاری وزارتخانه ها روند گرفتن مجوز در این دو حوزه را تسریع نماییم تا محصولاتشان به بازار برسد.
اسدی فرد اشاره کرد: همین طور حوزه نفت، گاز و پتروشیمی هم باید بازارهایشان را به روی شرکت های دانش بنیان باز کنند. البته در چند سال اخیر کارهای خوبی شده است و هنوز سالانه حدود ۴ تا ۵ میلیارد دلار واردات دارند که بخش عمده ای قابل تولید توسط شرکت های دانش بنیان داخلی است.
وی با تاکید بر این که دانش بنیان ها نباید به تولید داخل تمرکز کنند بلکه باید برونگرا باشند و صادرات را در برنامه کاری خود قرار دهند، عنوان کرد: سفارتخانه ها و وزارت صمت می توانند نقش مهمی در تسهیل صادرات ایفا کنند که تا حالا اینطور نبوده و شرکتهای دانش بنیان در مسیرشان با مشکلاتی برای صادرات مواجه بوده اند.
وی با اشاره به ضرورت رفع چالش در زمینه استانداردها اظهار داشت: همین طور سازمان استاندارد در توسعه بازار داخلی و ارتقا کیفیت و تصویر محصولات ایرانی در بازارهای بین المللی که در یک دهه گذشته خیلی کار جدی در زمینه دانش بنیان ورود نکرده و جزو ضعیف ترین دستگاهها بوده است.
رئیس مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری اشاره کرد: امیدوار هستم با مدیریت جدید شاهد تغییرات مثبت در این سازمان باشیم. بهتر است که استانداردهای ملی در همه حوزه ها ارتقا پیدا کند تا نیاز به نوآوری هم در کشورمان ایجاد شود.
به گزارش مداربسته به نقل از مهر، بااینکه وضعیت کمی و کیفی دانش بنیان ها در سال های اخیر رو به رشد بوده است و توانسته رتبه ایران را در شاخص هایی نظیر نوآوری ارتقا دهد، اما با تاکید و نامگذاری سال جدید توسط مقام معظم رهبری، انتظار می رود مسئولان امر ضمن تسهیل روند ارزیابی و تاییدیه دانش بنیانی، برای افزایش سطح کیفی محصولات مبتنی بر تکنولوژی نیز تلاش کنند تا هم شاهد نفوذ بیشتر تولید دانش بنیان در صنایع باشیم و هم به تبع آن اشتغالزایی رونق پیدا کند.
منبع: مداربسته
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب